Yaponiyada mühasibat uçotu
1-ci hissə
Yaponiyaya köçüb, orada yaşayıb, işləyən Natalya Xaratanın məqaləsini qısa ixtisarla sizlərə təqdim edirik.
Avropa konsepsiyalarına görə Yaponiya uzaq və sirli, sakinləri sanki ziddiyyətlərdən toxunmuş bir ölkədir. Yəqin ki, bir çox hallarda bu, yapon xalqında ənənələrin əhəmiyyətinin qeyri-adi dərəcədə böyük olması ilə bağlıdır. Lakin, bizim həmvətənlərimiz hətta bu cür qeyri-adi ənənələrə də uğurla uyğunlaşa bilirlər.
Yaponiya ənənələri
“Mən Tokioya demək olar ki, on il əvvəl gəlmişəm, – Natalya Xarata nəql edir, – öz ixtisasım üzrə təhsil almışam – yapon dilini də öyrənmişəm. Başlanğıcda bu ölkədə qalmaq məqsədim yox idi, amma, bir müddət yaşadıqdan sonra mən bu ölkəyə vuruldum, sonra isə yerli sakinlə ailə qurdum”.
Yaponiya əcnəbilər üçün son dərəcə sirli bir ölkədir, burada ənənələr o qədər güclüdür ki, bəzən Qərb insanı üçün onların bəziləri anlaşılmaz olaraq qalır. Misal üçün, uğurlu bir insan hesab olunmaq və həmkarlarının hörmətini qazanmaq istəyirsənsə, bütün həyatın boyu eyni şirkətdə çalışmalısan. Təbii ki, bunun müsbət cəhətləri də var, belə ki, rəhbərlik bir qayda olaraq həmin insanlara qarşılıqlı sədaqət nümayiş etdirir, çoxdan çalışan adamların yüksək vəzifələrə təyin olunması şansları da az deyil.
Stabillik bir tərəfdən yaxşıdır, digər tərəfdən bu cür sərt çərçivələr yaradıcı eksperimentlərə və inkişafa mane də ola bilər.
Yapon gəncləri arasında təhsil üçün xaricə getmək təcrübəsi qəbul olunmur – belə davranış qaydalardan kənar hesab olunur. Gündoğar ölkədə hətta ən yaxşı əcnəbi diplomun olsa belə, yenə də ehtiyat etməli olursan, çünki burada işəgötürənlər xarici diplomlara çəpəki baxırlar. Səbəb də birdir, bu diplomlar vətəndən kənarda qazanılıb. Xaricdə işləmək təcrübəsi də Yaponiyada iş axtaranlara heç bir üstünlük qazandırmır.
Gündoğar ölkədə mühasib olmaq çox asandır. Hər bir xırdalıq, hər bir nüans qaydalarda öz əksini tapıb, hansı ki, mənim həmişə ora baxmaq imkanım olur. Bu isə işləri çox sadələşdirir.
Burada həyat təcrübəsi olan insanlara hörmət edirlər, iş yerində yaşca və vəzifəcə böyük insanlara sözsüz qulaq asırlar, hətta onların haqsız olduqlarını bilsələr belə, bu bir qaydadır. Misal üçün, Amerikada və ya Avropada tabeçilikdə olan şəxs ofisdə rəhbərliyin səhvlərini arqumentli şəkildə onların üzünə deyə bilər. Yaponiyada isə belə hallar istisnadır.
Mühasibatlığın xüsusiyyətləri
“Mənə gəldikdə, həmən deməliyəm ki, bütün bu məqamlara baxmayaraq, bu ölkədə işləmək və buranı özüm üçün bir vətən kimi qəbul etmək istəyirəm, – Natalya belə nəql edir, – Öncə bələdçi, sonra tərcüməçi kimi işə başladım, ardınca da maşınlar üçün detallar istehsal edən kiçik bir şirkətdə işləməyə başladım. Kiçik assisent vəzifəsinə düzəldim, sonra katibə kimi çalışdım, ardınca menecer və bir qədər sonra isə mühasib olaraq fəaliyyətə başladım. Belə bir karyera yüksəlişi üç il yarıma başa gəldi. Yaponların mentallığını nəzərə alaraq, hesab edirəm ki, əcnəbi üçün bu çox sürətli yüksəlişdir. Axı, yapon dilində işləmək lazım gəlir!
Maraqlı olsa da rəhbərlik lap əvvəldən mənə simpatiya ilə yanaşdı, mənim səylərimi qiymətləndirdilər, onlar mənim sədaqətli bir əməkdaş olacağıma inandılar, axı mən yapona ərə getmişdim, deməli burada yaşayıb, işləyəcəyimə əmin oldular. Mən onların etimadını sarsıtmamağa çalışıram, baxmayaraq ki, nə vaxtsa mən fəaliyyət sahəmi və şirkətimi dəyişəcəyimi istisna etmirəm.
Rusiyada mən heç vaxt uçot sahəsində işləməmişdim. Bəs necə oldu ki, mən mühasib kimi çalışmağa başladım? İş ondadır ki, şirkətdə müvafiq mütəxəssis axtarırdılar və kənarda bunu tapmaqdansa, məni bu sahəyə təyin etmək barədə qərar qəbul etdilər. Təbii ki, mühasib təyin olunana kimi mənə uçot işləri ilə bağlı hər şeyi öyrətməyə başladılar. Özüm də bu işə maraq göstərirdim, uçotla bağlı bilikləri sürətlə qavaramağa çalışırdım, təbii ki, ilk vaxtlarda az səhvlərə yol vermirdim. Lakin, burada belə hallara dözümlü yanaşırlar və insana ikinci, üçüncü və onuncu şansı belə verirlər. Hətta gülməli alınsa belə deməliyəm ki, bimirəm insan nə etməlidir ki, səni işdən qovsunlar! Hətta vergi müfəttişliyində belə hər şeyi çox səbirlə, hörmətlə və gülümsəyərək izah edirlər”
Yaponlar həddən ziyadə zəhmətsevərdilər, ofisdən saat altıda və ya yeddidə getmək onlara görə yaxşı şey deyil, baxmayaraq ki, heç kimi iş yerində zorla saxlayan yoxdur. İş günü adətən saat altıda başa çatır, hətta əməkdaşların işi olmasa belə, onlar daha bir neçə saat iş yerində qalmağa sanki vərdiş ediblər. İşə yarım saat əvvəl gəlmək də burada artıq bir vərdişə çevrilib. Yeri gəlmişkən, bu heç də o demək deyil ki, yaponlar yalnız işləyirlər, onlar əylənməyi də bacarırlar və çox sevirlər. “Burada axşamlar barda olub səhərə kimi əylənmək və sonra evə gedib 3 saat yatandan sonra xoş əhvalla işə gəlmək normal hesab edilir. Burada heyrətlənəcək bir şey də yoxdur”, – Natalya belə söyləyir.
