Dünya qızıl bazarı (5-ci hissə)
Bu o deməkdir ki, dünyada yaranmış iqtisadi və siyasi vəziyyətdə qızıldan ilk növbədə maliyyə aləti və digər birja risklərindən – xüsusilə dolların zəifləməsi və digər dünya valyutalarının dayanıqsızlığı kimi istifadə olunurdu. Bu mənada hazırda qızılın qiymətinin müəyyən edilməsi üçün əsas amil olan neftdən bazar tərəfindən yalnız birja əmtəəsi kimi daha az istifadə olunurdu. Artıq 2005-2006-cı illərdə, xüsusilə Asiyada zərgərlər, qızılın digər metallarla, xüsusən nisbətən bahalaşmasına baxmayaraq, qızıldan daha ucuz olan palladiumla (bir unsiya üçün təqribən 350 dollar) əvəzlənməsi niyyətlərindən danışırdılar.
2006-cı ilin nəticələrinə görə, Çində qızıl istehlakının həcmi 350 tona yaxın təşkil edib. Hazırda Çin qızıl istehlakına görə dünyada yalnız Hindistan və ABŞ-dan geri qalaraq, üçüncü yeri tutur. 2005-ci ildə ölkədə qızıl istehlakının həcmi ilk dəfə 300 tonu keçdi. Xüsusilə, zərgərlik sənayesində 2004-cü illə müqayisədə 7,7% artaraq 241,4 ton təşkil etmişdir. 2012-ci ilə qədər zərgərlik və təbabətdə qızıl istehlakının həcmi bir qədər azalıb, halbuki metala olan investisiya tələbatı görünməmiş yüksəkliklərə çatıb. Bu, bir tərəfdən metalın baha olması, digər tərəfdən dünyadakı iqtisadi vəziyyətin qeyri-sabitliyi (2008 və 2009-cu illərdəki qlobal iqtisadi böhran, həmçinin 2012-2013-cü illərdə Avropa Birliyindəki durğunluq və tənəzzül) ilə izah olunur. Ümumilikdə isə 2015-ci ilə qədər dünyada qızıl istehlakının həcmi 2005-ci illə müqayisədə 12,5% artıb.
Dünya qızıl qiymətlərinin dinamikası
1971-ci ildə dolların qızıl təminatının ləğvindən bir neçə il sonra qızılın qiymətlərinin dinamikası, əlvan metalların qiymətinin dinamikası kimi görünməyə başladı: bu, qiymətlərin sürətli bir artımının uzanan enişlə əvəz olunduğu tsiklik xarakteri idi.
Son 20 ildə qızılın qiymətlərinin dinamikasını analiz edərkən aşağıdakı mənzərə ortaya çıxır.
Dünya qızıl bazarı üçün keçən əsrin 80-90-cı illəri bu metalın qiymətlərində bir azalma işarəsi altında keçdi. Qiymətlərin enmə müddəti 2 il (1984-1985-ci illər) 4-5 il (1988-1992 və 1997-2001-ci illər) təşkil edə bilər.
Bir troya unsiyası üçün pik nöqtəyə çatmış qiymət ilə müqayisədə enişin həcmi 100 dolları bir qədər üstələyib: 1983-cü ildə bir unsiya üçün 424 dollar və 1985-ci il üçün 317,66 dollar; 1987-ci il 477,95 dollar və 1992-ci il üçün 344,97 dollar; 1996-cı il üçün 389,08 dollar və 2001-ci il üçün 271,04 dollar.
Ayrılan müddətlərdən sonuncusu ən aşağı qiymətlərlə və maksimal düşmə müddəti ilə xarakterizə olunur.
1996-cı ilin yanvar-fevral aylarında London kotirovkalarının 400 dollarlıq həddə qeydə alınması çox qısamüddətli oldu, bundan sonra qızılın qiyməti, demək olar ki, hər zaman aşağı düşdü və 1999-cu il iyulun 20-də, bir unsiya üçün son 20 ildə ən aşağı səviyyəyə – 252,8 dollara çatdı. 1999-cu ilin sonuna qədər qiymətlər bir qədər artsa da, ümumilikdə onların aşağı düşməsi tendensiyası 2001-ci ilin aprelinədək davam etdi, baxmayaraq ki, unsiya üçün orta aylıq qiymət 260,5 dollar təşkil edirdi. Bu, bir çox amillərdən qaynaqlanırdı ki, bunların arasında əsas üç amil var idi:
- həm ilkin, həm də ikinci dərəcəli qızıl istehsalının yüksək həcmi;
- dünyanın demək olar ki, bütün valyutalarına qarşı dolların məzənnəsinin uzunmüddətli artımı;
- bəzi ölkələrin mərkəzi bankları tərəfindən öz qızıl ehtiyatlarından satışı.
Məqalənin 6-cı hissəsini buradan oxuya bilərsiniz
Teleqram qrupumuza üzv olun
