Müxtəlif ölkələrdə " sosiallar " (1-ci hissə)

Oxunma sayı: 646

Müxtəlif ölkələrdə “sosiallar”: yoxsula harada yaşamaq asandır?

1-ci hissə

20 il bundan əvvəl prezident Bill Klinton Respublikaçılar tərəfindən hazırlanmış müvəqqəti müavinət sistemində islahatlara ehtiyac duyan ailələrə (TANF) dair qanun imzalayıb, adi danışıq zamanı adətən bunu “welfare” (velfer-rifah) adlandırırlar.

Digər ingilis dilli ölkələrdən fərqli olaraq, Amerikada bu söz heç də tam şəkildə sosial təminatla bağlı deyil, onun konkret elementi ilə – aşağı gəlirli tənha valideynlərə birbaşa pul ödənişləri ilə assosiasiya olunur.

Beləliklə, bu sistem onun indiki görünüşünü qazandı.

Digər zəngin ölkələrlə müqayisədə bu, necə görünür? Kasıblığa yüklənmiş nəsillərə harada yaşamaq daha asandır: Amerika, Kanada, Fransa, Böyük Britaniya və yaxud Yaponiyada?

ABŞ

1996-cı ilə kimi maliyyələşdirməni ştatlar aparırdı, lakin, ödəniş etmək hüququna malik olan insanların kateqoriyaları və ümumiyyətlə, xərc maddələri federal hökumət tərəfindən müəyyən edilirdi.

“Pulun böyük hissəsi natamam ailələrə birbaşa əlavə pul ödənişlərinə gedirdi, – deyə büdcə siyasətinin prioritetlərinin hazırlanması Mərkəzinin baş elmi işçisi Liz Şot bildirir. – Sonra vəsaitləri xərcləməyə qərar vermək üçün ştatlar böyük azadlıq qazandılar. Uşaqların müxtəlif peşə təhsili, qorunması və inkişaf proqramları üzrə, həmçinin övladlığa götürənlərə dəstək üzrə xərclər yüksəlib”.

Ümumiyyətlə, ayrılan vəsaitin həcmi inflyasiya nəzərə alınmaqla təxminən 1996-cı ilin səviyyəsindədir.

2015-ci ildə ümumi məbləğin orta hesabla 25% -i birbaşa ödənişlərə gedirdi, baxmayaraq ki, fondların bölüşdürülmə siyasəti ştatdan ştata çox fərqlənirdi.

Sosial asılılığı məhdulaşdırmaq məqsədilə 1996-cı il qanunu, işləyərək “welfare” (yardım) alan işçilərlə bağlı ştatlara olan tələbləri sərtləşdirdi. Pozuntu halında, ştatda cərimələr tətbiq olunur ki, bu da praktikada yardım alanların sayının azalmasına gətirib çıxarır.

“Sosial dəstək səviyyəsində ştatlar arasındakı fərq son dərəcə böyükdür”, – Liz Şot qeyd edir.

Ən tipik “welfare” iki uşağı olan tək valideyndir. Ən “kasıb” Missisipi ştatında hazırda belə ailə ayda 153 dollar, ən “səxavətli” Alyaska ştatında isə 642 dollar alır. Ölkə üzrə isə orta rəqəm 418 dollar dollar təşkil edir.

“Welfare”i həyatın boyu ümumilikdə beş il ərzində ala bilərsən.

ABŞ – da aztəminatlı insanlara digər yardım növləri də var – ərzaq kuponları, “Medikeyd” tibbi proqramı və əlillərə ödənişlər.

Son 20 ildə “Welfare” alanların sayı azalıb, ərzaq kuponları isə əksinə, artıb.