Gələcəyin mühasibatlığı
4-cü hissə
Məqalənin 3-cü hissəsini buradan oxuya bilərsiniz.
Gələcəyin mühasibatlığı necə olacaq? Mən onu tamamilə aydın görürəm.
Amma, başlanğıcda qeyd etdiyimiz, qaçaqmalçılıq məhsulu satmaq istəyən müəssisənin satıcısına bu kömək etməyəcək: qaçaqmalçılıq mallarının satışı üzrə müqavilə qeydiyyatdan keçə bilməyəcək və eləcə də satınalma əməliyyatını da qeydiyyatdan keçirmək mümkün olmayacaq.
Kollasiya – bir qədər də geniş anlamda götürsək, bu, ümumi və vahid kompüter uçotudur – o, qaçaqmalçılığı kökündən məhv edir.
Bəli, bilirəm ki, qaçaqmalçılıq məhsulunu əldən-ələ ötürmək olar, pulları isə belə deyək, konsultasiya və ya vasitəçilik xidmətinə görə almaq olar. Bu imkanın qarşısını almaq üçün mülki qanunvericiliyi təkmilləşdirmək lazımdır ki, bu da heç bir “maddi” əsaslandırma olmadan istənilən məbləğdə pul ödəməyə imkan verir. Amma, xatırladıram: tapşırığın şərtləri odur ki, mal alıcısı sadəcə maddi örtük deyil, qeydiyyatdan keçmiş leqal məhsul almağı arzu edir.
Kollasiyanın nəzarət imkanları bununla bitmir: uçot düzgün qurulduqda təmin olunmamış sövdələşmələr, sadəcə, qeydiyyata alınmır!
Təminatsız olaraq heç bir şeyə əsaslanmayan öhdəlikləri başa düşürəm. Məsələn, bir həftə sonra bir milyon rubl verməyi vəd edirsiniz, amma, pulunuz yoxdur və yaxın gələcəkdə gözlənilmir. Hazırda pulun mövcud olmadığını necə yoxlamaq olar, aydındır – bank hesabındakı qalığa görə – amma, yaxın vaxtlarda pulun gözlənilmədiyini necə yoxlamaq olar? Digər öhdəliklər üzrə. “Bir həftə ərzində gözlənilir” nə deməkdir? Yalnız onu bildirir ki, siz bir şəxsin və ya müəssisənin kreditoru olduğunuzu, həftənin sonuna qədər sizə müəyyən bir məbləğ verməyi öhdələrinə götürmüşlər.
Əgər göstərilən məbləğ bir milyon rubl təşkil edirsə, yəni, həftənin sonuna qədər sizə bir milyon rubl verməlidirlər. Lakin bir həftə sonra, bundan əvvəl deyil – sizin bu bir milyonu birinə vəd etmək hüququnuz var, əks halda əməliyyat qeydiyyatdan keçməyəcəkdir. Öhdəliklərin əmələ gəlməsini nəzərdə tutan əqdlər borclunun ehtimal edilən ödəniş zamanı lazımi məbləğə malik olub-olmamasından asılı olaraq qeydə alınır.
Başa düşürəm ki, İT menecerlər üçün mənim mülahizələrim yaddır və inandırıcı səslənmir. Amma əmin edirəm ki, söhbət – nə çox, nə də az – müflisliyin avtomatik xəbərdar edilməsindən gedir. Əgər öhdəliyin icrasının ehtimal olunan anında zəruri məbləğə və ya zəruri əşyalara malik deyilsə (malik olmamalıdır), bunu heç kəs öhdəsinə götürə bilməz. Lakin sistem dəyərlərin itirilməsi ilə nəticələnən fövqəladə hadisələr və təbii fəlakətləri nəzərdə tutmağı təmin edə bilməz.
Müəssisə maddi bir şeyə malik idi və onlara öhdəlik verirdi, lakin zəlzələ nəticəsində dəyərlər məhv edildi və bunun nəticəsində borc ödənilmədi. Lakin öhdəliklərin qərəzli olması-bilərəkdən yerinə yetirilməyəcək bir şey vəd etmək imkanı-tamamilə istisna olunacaq.
Gələcəyin mühasibatlığı (5-ci hissə)
Teleqram qrupumuza üzv olun
