» » » Dünya iqtisadiyyatı. Dünya iqtisadiyyatı anlayışı və inkişaf mərhələləri (2-ci hissə)

Dünya iqtisadiyyatı. Dünya iqtisadiyyatı anlayışı və inkişaf mərhələləri (2-ci hissə)

posted in: Xəbər | 0
birbank biznes

Dünya iqtisadiyyatı. Dünya iqtisadiyyatı anlayışı və inkişaf mərhələləri (2-ci hissə)dünya iqtisadiyyatı

Milli iqtisadiyyatların bütün məcmusu malların, xidmətlərin və istehsal amillərinin hərəkəti ilə bağlıdır. Bu əsasda ölkələr arasında beynəlxalq iqtisadi münasibətlər, yəni rezident və qeyri-rezidentlər arasında təsərrüfat münasibətləri yaranır.

Dünya iqtisadiyyatının inkişaf mərhələləri

Dünya iqtisadiyyatı çoxdan formalaşmağa başlayıb. Hər şey dünya ticarətindən başladı və bu, dünyanın bütün ölkələrinin xarici ticarətinin toplusudur. İnsan tarixinin ən qədim mərhələlərində bütöv xalqlar bir-biri ilə bilavasitə təmasda ola bilirdilər. Bu cür əlaqələr miqrasiyalar, təbii fəlakətlərdən kütləvi qaçışlar, ərazilərin güc yolu ilə bölünmələri, mübadilələr zamanı yaranıb.

Dünyanın ilk dövlətinin (Misirin) sakinləri hələ 5 min il əvvəl qonşu tayfalarla ticarət edir, onlardan sənətkarlıq məhsulları müqabilində ağac, metal, mal-qara alırdılar. Onlar yeni torpaqların təsərrüfat istifadəsi üçün ekspedisiyalar da təşkil edirdilər. Eyni zamanda, Rusiya ərazisində yaşayan tayfalar qonşu tayfalarla mal mübadiləsi aparırdılar.


Məqalənin 1-ci hissəsini buradan oxuya bilərsiniz


Xidmət sahəsində çalışan tacirlər beynəlxalq ticarətə qoşulmağa başladılar. Finikiya və yunan tacirləri yalnız Aralıq dənizi boyunca mal ticarəti etməklə kifayətlənmir, malların və əcnəbi sərnişinlərin daşınması üçün də xidmətlər göstərirdilər.

Aralıq dənizi və Qara dəniz rayonları Qərbi Asiyanın qonşu ölkələri ilə birlikdə hələ qədim zamanlarda dünya iqtisadiyyatının özəyini təşkil edən dünya regionuna çevrilmişdi. Tədricən ona dünyanın digər təsərrüfat regionları – əvvəlcə Cənubi Asiya, daha sonra Cənub-Şərqi və Şərqi Asiya, Rusiya, Amerika, Avstraliya və Okeaniya, Tropik Afrika rayonları qoşuldu.

Bazar münasibətlərinin genişlənməsi, XV – XVII əsrlərin böyük coğrafi kəşfləri, XIX əsrdə maşın sənayesinin və müasir nəqliyyat və rabitə vasitələrinin yaranması, dünya mal və xidmətlər ticarətinin formalaşmasına öz böyük töhfəsini verdi.

Kolumb, Vasko De Qama, Magellan və Yermakın ekspedisiyaları dünya bazarının sərhədlərini dəfə genişləndirmiş, ona yeni bölgələri qoşmuşdu. Bu regionlarla təsərrüfat əlaqələri, XIX əsrdə əvvəlində Qərbi Avropada, sonra isə Şimali Amerikada, Rusiyada və Yaponiyada hazır məhsulların kütləvi istehsalından sonra möhkəmlənmişdi. Bunlar sadə və ucuz istehlak malları idi. Onların satışına gəmilər, dəmiryolları, teleqraf kömək edirdi. Nəticədə, XIX əsrin sonunda malların və xidmətlərin dünya bazarı yarandı.

Eyni zamanda, istehsal amillərinin (kapital, işçi qüvvəsi, sahibkarlıq qabiliyyəti, texnologiya) dünyada hərəkəti güclənirdi. İqtisadi resurslar bir istiqamətə – ən inkişaf etmiş ölkələrdən daha zəif inkişaf etmiş ölkələrə axırdı. Britaniya, Fransa, Belçika, Hollandiya və Alman sərmayələri, Amerika və Rusiyada kapital yığımının nəzərə çarpan elementi idi, Avropadan gələn mühacirlər Şimali Amerika, Cənubi Afrika və Avstraliyanın geniş ənginliklərini mənimsəmişdilər.


Məqalənin 3-cü hissəsini buradan oxuya bilərsiniz



Teleqram qrupumuza üzv olun



Ən son mühasibat xəbərlərini qaçırmaq istəmirsinizsə, bu linkə daxil olaraq XƏBƏRLƏRƏ ABUNƏ OLUN.

Mühasibat, Audit və Kadr Xidmətləri üçün linkə daxil olun.

Mühasibat sahəsində ən son iş elanları və xəbərlərini izləmək üçün linkə daxil olaraq qrupumuza üzv olun