Məcburi sosial sığortanı kimlər ödəyir?

Oxunma sayı: 619

Hər bir dövlətdə əmək fəaliyyəti göstərən işçilər həmin dövləti qanunları çərçivəsində məcburi sosial sığorta ödəyirlər. İqtisadçı ekspert Radil Fətullayev Azərbaycanda qanunvericiliyin tələblərini şərh edir.

Azərbaycanda məcburi dövlət sosial sığortasına (MDSS-ə) cəlb olunan şəxslər 7 qrupa ayrılır:

1. Əmək müqaviləsi ilə işləyən Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları və vətəndaşlığı olmayan şəxslər;

2. Fərdi qaydada sahibkarlıq və əmək fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki şəxslər;

3. Azərbaycan Respublikası mənbələrindən əmək ödənişi və məcburi dövlət sosial sığorta haqqına cəlb olunan digər gəlirləri əldə edən əcnəbilər (Neft-qaz sazişlər çərçivəsində fəaliyyət göstərən podratçı və subpodratçı tərəflərdə işləyən əcnəbilər və sənaye parkının rezidenti, onun podratçısı və podratçısı ilə birbaşa müqavilə bağlamış subpodratçı tərəfindən həmin fəaliyyətin məqsədləri üçün cəlb edilən işçilər (2016-cı il mayın 1-dən 5 il müddətində) istisna olmaqla);

4. Seçkili ödənişli vəzifələrdə işləyənlər, hərbi qulluqçular və xüsusi rütbəli şəxslər (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçuları istisna olmaqla);

5. Prokurorlar, prokurorun müavinləri və köməkçiləri, prokurorluğun müstəntiqləri vergi orqanlarının işçiləri;

6. Vəkillər kollegiyasının üzvləri;

7. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarı, Azərbaycan Respublikası prezidentinin fərman və sərəncamları ilə vəzifəyə təyin olunan şəxslər;

“Sosial sığorta haqqında” Qanuna əsasən, yuxarıdakı 7 qrupa daxil olan şəxslərin gəlirlərinin MDSS-ə cəlb olunması qaydası eyni deyil: onlarla bağlanmış müqavilələrin növündən və xarakterindən asılı olaraq, MDSS-ə cəlb olunma metodu da fərqli qaydada aparılır. Qeyd olunan cəlb olunma metodlarını aşağıdakı qrafik daha əyani əks etdirir:

MDSS-ə fərqli qaydada cəlb olunan işçilərin və gəlirlərin təsnifatı
Əmək müqaviləsi ilə işləyən işçilərin M.D.S.S-ə cəlb olunması	Xidmət müqaviləsi ilə çalışan işçilərin (vətəndaşların) M.D.S.S.-ə cəlb olunması	Fərdi sahibkarların M.D.S.S.-ə cəlb Olunması
Muzdlu işdən əldə olunan gəlirlər	Muzdlu işə aid olmayan və ya qeyri-sahibkarlıq faliyyətindən əldə olunan gəlirlər	Sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə olunan gəlirlər
Bu cür işçilərin gəlirləri üzrə MDSS həm işəgötürən, həmdə işçi tərəfindən ödənilir. Belə ki, müəssisə (işəgötürən) hesablanmış ümumi əməkhaqqı fondundan qanunla müəyyən edilmiş qaydada MDSS ödəyir.	Bu cür işçilərin gəlirləri üzrə MDSS yalnız işçidən tutularaq ödənilir.	Bu cür işçilərin gəlirləri üzrə MDSS ölkə üzrə müəyyən edilmiş minimum əməkhaqqına nisbətdə müəyyən faizlə hesablanır. Bu zaman hesablanan faizlər sahibkarın fəaliyyət göstərdiyi sektordan (xidmət, tikinti, ticarət, istehsal və s.) asılı olaraq dəyişir.