İqtisadiyyatı öyrənmək üçün 12 əsas anlayış (2-ci hissə)

Oxunma sayı: 516

İqtisadiyyatı öyrənmək üçün lazım olan 12 əsas anlayış (2-ci hissə)

7. Faiz dərəcələri

Kiməsə borc verdiyiniz zaman (yəni, kreditləşdirdikdə) sizin geri ödəniş və əlavə gəlir gözləmək hüququnuz vardr. Belə bu gəlir faiz adlanır. Faiz dərəcəsi tam olaraq nə qədər gəlir götürdüyünüzü təyin edəcək ölçüdür. Qısamüddətli faiz dərəcəsi adətən Mərkəzi bank tərəfindən müəyyən edilir. Uzunmüddətli faiz dərəcəsi bazar tərəfindən müəyyən edilir və inflyasiya səviyyəsindən və iqtisadiyyatın uzunmüddətli perspektivlərindən asılıdır. Mərkəzi bankların qısamüddətli faiz dərəcələrini idarə etmək üçün istifadə etdikləri mexanizmlər adlanır. Yüksək faiz dərəcələri investorlar üçün, aşağı faiz dərəcələri isə son istehlakçı üçün faydalıdır. Məsələn, inkişaf etmiş AB ölkələrində ipoteka krediti illik 3% -dən çox olmayacaq, çünki inkişaf etmiş Avropa ölkələrində orta faiz dərəcəsi 2% -dən çox deyil.

İqtisadiyyatı öyrənmək üçün lazım olan 12 əsas anlayış (1-ci hissə)

8. Faiz dərəcələri, inflyasiya və iqtisadi böyümə bir-biri ilə necə əlaqəlidir

Faiz dərəcələri və iqtisadiyyatın artımı arasında əks asılılıq, faiz dərəcəsi və inflyasiya səviyyəsi arasında isə birbaşa asılılıq var. Beləliklə, siz faiz dərəcəsini artırdığınız zaman inflyasiya bir qayda olaraq artır. Biri yaxşı, digəri isə pis xəbərdir. Ona görə də faiz dərəcəsinin elan olunması zamanı cəmiyyətdə müəyyən gərginlik hökm sürür. ABŞ-da qısamüddətli faiz dərəcələri Federal ehtiyat sistemi (FES) tərəfindən müəyyən edilir və bu , ölkədə əsas iqtisadi xəbərdir.

9. Vergi-büdcə xidməti

Hökumət ölkənin büdcə xərclərini tənzimləməklə iqtisadiyyata az və ya daha çox dərəcədə təsir göstərə bilər. Büdcə xərclərinin tənzimlənməsinin bir forması vergi siyasətidir. Əgər hökumət daha çox xərcləyirsə, bu, tələbatın artmasına, deməli, hm də qiymətlərin artmasına gətirib çıxara bilər. Qiymətləin yüksəlişi isə öz növbəsində inflyasiya artımına gətirib çıxarır. Beləliklə, hökumətlər aşağı artım və aşağı inflyasiya dövrlərində daha çox məsrəf etməyə, yüksək artım və yüksək inflyasiya dövrlərində isə xərcləri azaltmağa çalışırlar.

10. İqtisadiyyatın dövrülüyü

Bazar iqtisadiyyatı 7 il ətrafında dövrülüklə yüksəliş və tənəzzül tendensiyasına malikdir. Dövrün əvvəlində sürətli bir böyümə, daha sonra zirvəyə çarma, ardından tənəzzülə (mənfi böyümə və ya işsizliyin artması dövrü) aparan bir kiçilmə və nəhayət yenidən bir yüksəliş dövrü.