Gələcəyin mühasibatlığı
1-ci hissə
Gələcəyin mühasibatlığı necə olacaq? Mən onu tamamilə aydın görürəm. Amma, öz baxışlarımı şərh etməzdən əvvəl, zəruri şərtlərdən danışaq:
- birincisi, yalnız nağdsız pul tədavülü nəzərdə tutulur. Kimdəsə şübhə varmı ki, gec və ya tez nağdsız dövriyyə nağd dövriyyəni sıxışdırıb sıradan çıxaracaq?
- ikincisi, kompüter texnikasından hər yerdə istifadə edilməsi nəzərdə tutulur.
- üçüncüsü, mən bunun, o cümlədən texniki, çoğrafi və siyasi tətbiqin daxil edilməsi və istifadəsinin mürəkkəbliyini mümkün sayıram, mən yalnız kompüter mühasibatının metodoloji nəticələrini nəzərdən keçirirəm.
O, necə olacaq? Gələcəkdə mühasibləri nə gözləyir?
Əməliyyatların qeydiyyatı
Mühasibatlığın tamamilə kompüter halına gələcəyini söyləmək lazımdırmı?! Tam şəkildə – indiki kimi dörddə bir və ya yarıya qədər deyil, sözügedən halda bütöv halda olduğunu nəzərdə tutur.
Tam kompüterləşmiş mühasibatlıq – bu o mühasibatlıqdır ki:
- ilk növbədə kağız sənədlərsiz deməkdir. Çünki kompüter uçotu zamanı hansı kağız sənəddən söhbət gedə bilər?! Hətta bu haqda danışmaq belə, gülüş doğurardı. Baza məlumatları yalnız elektron sənədlər şəklində tərtib olunur və heç bir kağıza lüzum qalmır;
- əqdin onun elektron qeydiyyatı zamanı bağlanmış hesab edildiyi mühasibatlıq.
İkincinin üzərində bir qədər təfərrüatlı dayanaq: bölmə qeyri-adidir, lakin gələcək uçot metodologiyasını anlamaq üçün son dərəcə vacibdir.
Əgər biz kağız sənədləşdirilməsindən imtina ediriksə, sövdələşmələri necə qeydiyyatdan keçirməliyik? Elektron sənədlərin köməyilə, əlbəttə, faktiki olaraq o deməkdir ki: registrasiya olunmuş baza məlumatlarının qeydiyyatı ilə. Kağız kargüzarlıq zamanı əvvəlcə əqdin bağlandığını təsdiq edən sənəd tərtib edilir, sonra sənəd məlumatlar bazasında qeydiyyata alınır. Elektron kargüzarlıq zamanı kağız sənəd mövcud deyil: məlumat bazasında qeydiyyat faktının özü – otəsdiq edilmiş, öz-özlüyündə lazımi rəqəmsal imzalar – əqdin bağlanmasının sübutudur. İndi əgər biz əlimizə kağız sənədi almaq istəyiriksə, onu çap edə bilərik, lakin, əməliyyatın yerinə yetirilməsinin təsdiqi əvvəlki kimi kağız deyil, verilənlər bazasında müvafiq qeyd olacaqdır. Fərq aşkardır və çox böyükdür.
Yalnız əməliyyatın həmişə elektron şəkildə qeydiyyatdan keçə bilməyəcəyini söyləməyin: biz əvvəlcədən anladığımız texnikanın bolluğu barədə razılığa gəldik:
- kompüterlər;
- kompüterlərin istifadəsi praktik olmayan yerdə – xüsusi terminallardan istifadə.
Şirkət əməkdaşları kompüter vasitəsilə əməliyyatlar edirlər.
Sövdələşmə nədir? Əqd, əgər məsələnin hüquqi tərəfindən bir qədər uzaqlaşsaq, tərəflərin qarşılıqlı razılığı ilə həyata keçirilən hansısa iqtisadi fəaliyyətdir. Əməliyyatın avtomatlaşdırılmış qeydiyyatı üçün tərəflərin identifikasiyası və onların qarşılıqlı razılığının təsdiq edilməsi tələb olunur. Daha tipik müqavilə, əlbəttə – onsuz heç bir avtomatlaşdırma mümkün deyil: axı, limitsiz funksiyalar dəst ilə hər hansı bir avtomatı təsəvvür etmək olmaz?! Bu o deməkdir ki, sahibkarlıq fəaliyyəti azadlığını unutmaq lazım gələcək: mümkün təsərrüfat əməliyyatlarının siyahısı mümkün qədər geniş, lakin məhdud olacaqdır.
Gələcəyin mühasibatlığı (2-ci hissə)
Teleqram qrupumuza üzv olun
