Uzun bir tarix ərzində bir proses olaraq audit üç inkişaf mərhələsindən keçmişdir:
- təsdiqedici audit (XIX əsrin sonu – XX əsrin 30-cu illəri);
- sistem-yönümlü audit (XX əsrin 40-cı-80-ci illəri);
- riskə əsaslanan audit (XX əsrin 90-cı illəri – XXI əsrin əvvəlləri).
Təsdiqedici audit. XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərinin auditi əhəmiyyətli dərəcədə mühasibat detallarının dəqiqliyinin yoxlanmasına həsr edilmişdir. Əksər hallarda, bütün yazılı sertifikatlar və bütün yekun hesab balansı araşdırılmışdır. Buna görə də, hesabatlığa daxil olmayan məqalələr auditorlar tərəfindən buraxılırdı və nəticədə auditor peşəsi ictimaiyyət tərəfindən həqiqətən peşəkarlıqdan daha çox dəftərxana işi kimi qəbul edilirdi.
Bu təsəvvür 1890-cı ildən 1917-ci ilə qədər banklar təsdiq edilmiş maliyyə hesabatlarının əsas istifadəçilərinə çevrilən dövrdə dəyişməyə başladı. Belə ki, bankirlər uçotun kargüzarlıq dəqiqliyindən daha çox balansın keyfiyyətindən yana narahat olduqlarına görə, auditin diqqəti getdikcə balansdakı aktivləri qiymətləndirməyə yönəldildi. Bu yeni istiqamət AICPA və FTC (Federal ticarət komissiyası) birgə nəşrinin 1917-ci ildə “Birləşdirilmiş mühasibat uçotu” adlı nəşri ilə nəticələndi ki, o da federal ehtiyatlar idarəsi tərəfindən bəyənildi. Nəşr daha sonra (1918-ci il) “mühasibat hesabatlarının hazırlanması üçün təsdiq edilmiş üsullar” adı ilə yenidən nəşr olunmuşdur. Bu sənəd mühasibat uçotu və audit standartlarının ictimai prinsiplərinin ilk formal bəyannaməsi olmuşdur. Sənəddə ümumi şəkildə audit proqramı təsvir edilmiş, müəyyən hesablardakı qalıqların yoxlanılması üzrə təlimatlar və auditor rəyinin standartlaşdırılmış forması verilmişdir.
Daha ətraflı oxumaq üçün aşağıdakı keçidlərə daxil olun:
-
Müasir dünya auditi və təkamül mərhələləri (1-ci hissə)
-
Müasir dünya auditi və təkamül mərhələləri (2-ci hissə)
-
Müasir dünya auditi və təkamül mərhələləri (3-cü hissə)
Teleqram qrupumuza üzv olun
