Azərbaycanda şirkət qeydiyyatı necə aparılır – onlayn bələdçi 2025

Hər ilin sonu yeni işin başlanğıcı, yeni biznesin planlaşdırılması vaxtıdır. Bizi növbəti ildə yenilənmiş vergi qanunvericiliyi, daha çox rəqəmsallaşma gözləyir. Bütün bunlar, digər amillərlə birgə 2026-cı ildə Azərbaycanda şirkətin qeydiyyatı üçün daha əlverişli şərait yaradır, biznes fəaliyyəti üçün əvvəlkindən daha çox onlayn imkanlar, sadələşdirilmiş prosedurlar və rəqəmsal həllər vəd edir.

Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatının hüquqi əsasları

Azərbaycan Respublikasında hüquqi şəxslərin yaradılması və dövlət qeydiyyatının hüquqi əsasları aşağıdakı qanunvericilik aktları ilə müəyyən edilib:

• Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi;
• “Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında” Qanun;
• Dövlət Vergi Xidmətinin qeydiyyatla bağlı normativ sənədləri;
• ASAN Xidmət qurumlarının fəaliyyəti ilə bağlı normativ hüquqi sənədlər;
• Xarici təsisçilər üçün konsulluq/notariat qaydaları.

Bu sənədlər müəssisənin hüquq qabiliyyətinin yaranması, şirkət təsisçilərinin öhdəlikləri, nizamnamə tələbləri, filialların qeydiyyatı və dövlət reyestrinə daxil edilmə kimi prosesləri tənzimləyir. Azərbaycanda şirkətin qeydiyyatı ilə bağlı prosedurlar Dövlət Vergi Xidməti vasitəsilə həyata keçirilir.

Qanunvericilik   kommersiya hüquqi şəxslərin onlayn qeydiyyatı ilə bağlı qaydaları da tənzmləyir – həm yerli, həm də xarici investisiyalı məhdud məsuliyyətli cəmiyyətlər elektron dövlət qeydiyyatı proseslərindən istifadə edə bilər.

Hansı hüquqi formalar mövcuddur?

• Məhdud məsuliyyətli cəmiyyət (MMC) – bu ən çox seçilən formadır. Buna səbəb onun çevik struktura malik olması, iştirakçıların məsuliyyətinin qoyduqları paya uyğun müəyyən edilməsidir. Həm də Azərbaycanda MMC qeydiyyatı üçün minimum nizamnamə kapitalı tələbi demək olar ki, yoxdur;
• Səhmdar cəmiyyətlər – bunların iki forması mövcuddur Açıq Səhmdar Cəmiyyəti (ASC) və  Qapali Səhmdar Cəmiyyəti (QSC). İnvestorlar bu iki formadan birini seçərkən minimum nizamnəmə kapitalına diqqət etməlidrlər. Daha çox məlumatı buradan əldə etmək olar.

• Xarici şirkətin filialı və nümayəndəliyi – filiallar kommersiya fəaliiyəti ilə məşğul ola bilər, nümayəndiliyin isə buna icazəsi yoxdur, onlar yalnız təmsilçilik funksiyalarını həyata keçirirlər.

Qeyd etdiklərimiz Azərbaycanda şirkətin qeydiyyatı üçün daha çox istifadə edilən hüquqi formalardır. Sahibkarlıq fəaliyyəti ilə hüquqi şəxs yaratmadan da – fərdi sahibkar kimi də məşğul olmaq olar, bu halda fərdi sahibkar sadələşdirilmiş qaydalardan istifadə edə bilər.

Hər formanın vergi və idarəetmə tələbləri fərqlidir, hər bir formanın dövlət qeydiyaatı xüsusi prosedurlar tələb edir.

Şirkət qeydiyyatı ilə bağlı prosedurları daha asan etmək istəyirsiniz? Buraya keçid alın!

Azərbaycanda şirkətin qeydiyyatı: addım-addım bələdçi

1. Şirkət üçün hüquqi formanın və adın seçilməsi

Şirkətin qeydiyyatı prosesinə başlamaq üçün hüquqi forma (məsələn, MMC, ASC, filial və nümayəndəlik) və şirkətin adı seçilməlidir. Bunların hər ikisi qanunla tənzimlənir. Mülki Məcəllə adın unikal olmasını tələb edir. Adın təkrarlanmaması üçün Azərbaycanda şirkət axtarışı və dövlət reyestrində oxşar hüquqi adlar yoxlanılır.

• Ad həm azərbaycan, həm ingilis dilində qeyd edilə bilər, amma azərbaycan əlifbasının “I”, “Ğ” hərfləri ilə başlamamlıdr;
• Adın tərkibində brend və ya müdafiə olunan söz varsa, əlavə səndlər tələb oluna bilər.

2. Təsisçilərin və direktorun müəyyən edilməsi

Hüquqi şəxs ən azı 1 təsisçi ilə yaradıla bilər, təsisçinin (təsisçilərin) ödəlikləri nizamnamə kapitalındakı payla məhdudlaşır. Bir neçə təsisçi olduqda pay bölgüsü göstərilməlidir.

Qydiyyat üçün bir təsisçi + bir direktor da kifayət edə bilər. Təsisçi həm də direktor ola bilər.  Direktorun səlahiyyətləri nizamnamədə təsbit edilir.

3. Şirkətin qeydiyyatı üçün zəruri sənədlər

Qeydiyyat üçün vacib sənədlərdən biri Nizamnamədir. Nizamnamə şirkətin daxili idarəetmə qaydalarını, səlahiyyətləri və məsuliyyəti müəyyən edir. Nizamnamənin nümunəsi üçün Dövlət Vergi Xidmətinin onlayn formalarından istifadə etmək olar, lakin xüsusi fəaliyyət sahəsi üzrə əlavə bəndlər daxil etmək lazımdır.

Həmçinin təsisçilərin şəxsiyyətini təsdiq edən sənəd (fiziki şəxslər üçün), habelə VÖEN-i (sahibkarlıq subyektləri üçün) tələb olunur. Xarici təsisçilər üçün pasportun tərcüməsi + notariat təsdiq + apostil tələb edilə bilər

Sənədlərin toplnması zamanı diqqətli olun, kiçik diqqətsizlik Azərbaycanda şirkətin qeydiyyatının gecikməsi ilə nəticələnə bilər. İşi keyfiyyətli və qısa müddətdə tamamlamaq istəyirsinizə peşəkarların xidmətlərindən istifadə edin.

4. Şirkətin qeydiyyat sənədlərinin DVX-yə təqdim ediməsi

Qeydiyyat üçün toplanmış sənədlər Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinə aşağıdakı üsullardan birini seçməklə təqdim edilir:

• onlayn qaydada;
• şəxsən:
• rəsmi qaydada.

Qeydiyyat, adətən, 2-3 gün davam edə bilir.

5. Şirkətin qeydiyyat sənədlərinin və VÖEN alınması

Bütün prosedurlar bitdikdən sonra şirkətin qeydiyyatı barədə aşağıdakı rəsmi sənədər təqdim olunur.

• şirkətin nizamnaməsi;
• qeydiyyat şəhadətnaməsi ;
• VÖEN (Vergi Ödəyicisinin Eyniləşdirmə Nömrəsi);

Azərbaycanda şirkət dövlət qeydiyyatına alındığı andan onun hüquq qabiliyyəti yaranır, mülki hüquqlara sahib olur və mülki vəzifələr daşıyır (Mülki Məcəllə, maddə 44).

6. Diqqət edilməsi vacib olan digər məqamlar

Qeydiyyat prosesində xüsusi icazə və lisenziya tələb olunan sahələrin siyahısı ilə də tanış olmaq lazımdır: belə sahələrdə fəaliyyət üçün lazımı lisenziya və icazənin alınması məcburidir, əks halda şirkət üçün hüquqi məsuliyyət yarana bilər.

Lisenziya və icazə sisteminin tənzimlənməsi “Lisenziyalar və icazələr haqqında” qanunla, onların əhatə etdiyi sahələr isə xüsusi qanunvericilik aktı ilə tənzimlənir.

Şirkətin qeydiyyatı zamanı digər diqqət edilməli məqam xarici vətəndaşlar üçün miqrasiya məslələridir. Azərbaycanda muzdlu əmək fəaliyyti ilə məşğul olmaq üçün xarici vətəndaşlar və vətəndaşlığı olmayan şəxslər yaşayış icazəsi və iş icazəsi alınmalıdır. İş icazəsi işəgötürən tərəfindən alınır. Belə icazənin olması müvəqqəti yaşama icazəsi almaq üçün də əsasdır.

Vaxt ən qiymətli resursdur, miqrasiya xidmətlərinə müraciət edin, vaxtınıza qənaət edin

Qeydiyyatından sonrakı öhdəliklər

Şirkətin qeydiyyatı fəaliyyətə başlamaq üçün əsas şərtdir, lakin bundan sonra bir sıra öhdəliklər də yaranır.

• bank hesabı açmaq lazımdır;

• mühasibat uçotunun qurulması işlərinə başlamaq, mühasibat uçotu siyasətini hazırlamaq zəruridir;
• maliyyə uçotu ilə yanaşı vergi uçotu üzrə işlər də görülməlidir;
• əgər lazımdırsa ƏDV, kassa aparatı (POS) qeydiyyatı vacibdir;

• DSMF, məşğulluq portalında əməkdaşların qeydiyyatı, İTS üzrə uçot və müvafiq ödənişləri də unutmayın;

• illik maliyyə hesabatları, vergi bayannamələri – bunlar da önəmli məsələlərdəndir.

Öhdəlikləri düzgün yerinə yetirməmək cərimələrə səbəb ola bilər, bunun qarşısını vaxtında almaq üçün şirkətin qeydiyyatı və sonrakı proseslərdə  peşəkar mühasib yaxud konsaltinq şirkətilərinin xidmətlərindən istifadə etmək mümkündür.